يكي از مهم ترين ويژگيهاي بتن، مقاومت فشاري آن مي باشد. مقاومت مشخصه فشاري بتن درنقشه ها و مشخصات فني خصوصي هر پروژه درج مي گردد. علي القاعده طراح پروژه در محاسبات سازه اي از اين مقاومت مشخصه بهره گيري نموده است. مقاومت مشخصه بتن يك تعريف آماري دارد كه در آئين نامه هاي مختلف يكسان نيست. اين مقاومت مشخصه، دست مايه طراح مخلوط بتن نيز مي باشد كه با استفاده از آن و با توجه به شرايط حاكم بر مصالح مصرفي و نحوه ساخت و كنترل و نظارت توليد بتن، مقاومت فشاري متوسط لازم براي طرح اختلاط (مقاومت هدف طرح مخلوط) را تعيين مي كند و سعي مي نمايد در آزمايشگاه تقريباً به اين مقاومت برسد. از طرفي در هنگام توليد بتن در كارگاه سعي   مي شود بتني ساخته شود كه انطباق مقاومت آن با مقاومت مشخصه تائيد گردد. بنابراين نياز به كنترل مقاومتي بتن وجود دارد. سعي مي شود تهيه آزمونه ها و نگهداري آن در شرايط استاندارد (آزمايشگاهي) صورت گيرد و طبق استاندارد مربوطه، عمل تعيين مقاومت انجام شود.

بديهي است اگر اين موارد بصورت استاندارد انجام نگردد، عمل مقايسه و انطباق با مقاومت مشخصه امري بي معنا خواهد بود. از بتن مورد نظر قبل از ريخته شدن در قطعه، نمونه گيري مي شود. بنابراين شرايط ريختن، جايدهي و تراكم، پرداخت و عمل آوري بتن در قطعه به هيچ وجه در نحوه تهيه قالب آزمونه بتني حاكم نيست و نبايد حاكم باشد. هدف از تهيه اين آزمونه ها، كنترل كيفي بتن ساخته شده قبل از ريختن در قطعه اصلي است.

آزمونه هائي كه مورد بررسي قرار مي گيرند ممكن است مكعبي باشند و يا ابعاد غير استانداردي داشته باشند كه بايد به آزمونه استوانه اي استاندارد تبديل گردد و سپس مورد ارزيابي و پذيرش قرار گيرد.

كار بررسي و ارزيابي و پذيرش بتن طبق آئين نامه و مشخصات فني و مقررات ملي يك امر حساس و مهم مي باشد و صرفاً از عهده مهندسين و تكنسين هاي ناظر آشنا به اين امر بر مي آيد و از دخالت افراد ناآشنا و غير مسئول در اين مهم بايد پرهيز گردد بويژه اينكه سليقه هاي فردي نيز بكار گرفته شود و از حدود مندرج در آئين نامه و مشخصات فني يا مقررات ملي تخطي گردد.

در پايان مرحله ارزيابي و پذيرش بتن، پذيرش يا عدم پذيرش بتن مطرح است. در صورت عدم پذيرش بتن، مرحله بررسي بتن كم مقاومت شروع خواهد شد و عدم پذيرش بتن در صورت عدم انطباق بر رده مورد نظر به معناي غير قابل قبول بودن كامل بتن و تخريب آن نخواهد بود.

1. ضوابط و تواتر نمونه برداري براي آزمايش مقاومت جهت انطباق با رده مورد نظر يا مقاومت مشخصه
2. ضوابط نمونه برداري

 اين ضوابط در دستورالعمل تهيه نمونه بتن تازه و تهيه و نگهداري آزمونه هاي (قالب) بتن براي تعيين مقاومت فشاري در شرايط عمل آوري استاندارد آزمايشگاهي ارائه شده است و نكات زير مستقل از نوع آئين نامه و استاندارد حاكم بر پروژه قابل استفاده است.

 نمونه برداري بايد از بتن مورد نظر قبل از ريخته شدن در قطعه اصلي و در محل نهائي مصرف انجام شود. به هيچ وجه نبايد از بتني كه در قطعه اصلي ريخته شده است نمونه گيري نمود، اعم از اينكه متراكم شده يا نشده باشد. اگر آخرين وسيله حمل و ريختن، پمپ و لوله است، نمونه برداري بايد از انتهاي لوله پمپ و يا بهرحال پس از پمپاژ انجام گردد.

اگر نمونه برداري از انتهاي لوله پمپ ميسر نباشد فقط به شرطي مي توان از بتن ورودي پمپ نمونه برداري كرد كه هيچ ماده اي (مانند آب يا افزودني) جداگانه به درون مخزن پمپ وارد نگردد.

3. نمونه برداري بايد بصورت كاملاً تصادفي در طول زمان بتن ريزي انجام شود. مقصود آئين نامه از توزيع يكنواخت نوبت هاي نمونه برداري نيز همين امر است كه با ادبيات غير معمول نگاشته شده است. ايجاد هرگونه ضابطه خاص مانند زمان بندي در مورد نمونه برداري، وجود شرايط خاص محيطي وجوي (روز يا شب بودن، آفتابي يا ابري بودن، باراني يا خشك بودن، وجود گرما يا سرما و …) شكل و رواني ظاهري بتن (شل بودن يا سفت بودن، ريز يا درشت بودن بافت بتن و …) كار نمونه برداري تصادفي را مختل مي كند و باعث مي شود نمونه هاي ويژه اي حاصل گردد كه نمي تواند مبناي قضاوت در مورد انطباق يا عدم انطباق با رده مورد نظر باشد. در واقع گزينشي بودن نمونه برداري باعث مخدوش شدن مباني آماري حاكم بر نمونه برداري و پذيرش بتن خواهد شد و صحت قضاوت را زير سؤال خواهد برد.

سؤال هميشگي آزمايشگران (نمونه برداران) و ناظرين آنست كه اگر مثلاً زود هنگام اقدام به نمونه برداري از بتن نمايند و يك نوبت نمونه برداري در آن روز نيز كافي باشد، سازنده بتن با خيال آسوده بتن هائي با كيفيت نازل را توليد خواهد نمود و نتايج آن نوبت نمونه برداري در واقع نمايانگر كيفيت بتن مورد نظر در آن روز نخواهد بود و قضاوت هاي حاصله غير معتبر مي شود. هر چند اين نقطه نظر تا حدودي درست است اما بايد اذعان نمود وظيفه نظارتي حكم مي كند در تمام طول ساخت بتن و بتن ريزي، ناظر بايد نظارت مستمر بر توليد، حمل، ريختن و تراكم داشته باشد و اجازه ندهد بتني با ظاهر ناخوشايند و نامطلوب و رواني بيش از حد مجاز و يا بتني با نسبت هاي غير مطلوب و نامناسب ساخته و ريخته شود. بنابراين نمونه اخذ شده مي تواند معرف و نمايانگر (نماينده) بتن هاي ريخته شده باشد.

بنابراين چاره كار، كمين كردن و نمونه گيري از بتن خيلي شل يا سفت يا نامناسب نيست، زيرا هر نوع گزينش آگاهانه و عمدي، مباني آماري را درهم مي ريزد و از آنجا كه اساس ارزيابي و پذيرش بتن و حتي تعريف مقاومت مشخصه بر پايه علم آمار و احتمالات استوار است، هرگونه نتيجه گيري در اين حالت قابل استناد نخواهد بود و معتبر تلقي نمي شود.

به هرحال دست اندركاران مي توانند با توجه به اهداف خود نمونه هایي با شرايط ويژه و گزينشي تهيه نمايند. اما نتيجه حاصله را نبايد در امر ارزيابي و پذيرش بتن دخالت دهند.